Εμείς, οι Τούρκοι, οι Ρώσοι και το 1922

Του Γιώργου Μαργαρίτη

Στις επετειακές εκδηλώσεις που γίνονται για τα εκατό χρόνια από την μικρασιατική καταστροφή επαναλαμβάνεται σταθερά μια ερώτηση: σε τι μοιάζει το 1922 με την δική μας εποχή και κατάσταση. Ενδόμυχα, η υποψία ότι η σημερινή ένταση με την γείτονα χώρα και οι απειλές που εκτοξεύουν οι ηγέτες της μπορεί να οδηγήσει σε μια καταστροφή ανάλογη με εκείνη του 1922, απασχολεί πολλούς ανθρώπους στην χώρα μας. Δεν θα βιαζόμουν να απαντήσω ότι οι συνθήκες είναι πλέον διαφορετικές από εκείνες που ίσχυαν την επαύριο του Πρώτου παγκόσμιου πολέμου. Βλέπετε, με ξενίζει μια σύμπτωση που συνδέει, κατά κάποιο, τρόπο τις δύο εποχές: και στις δύο υπάρχει μια εκκρεμότητα χωρίς την επίλυση της οποίας όλα τα υπόλοιπα παραμένουν ρευστά, δεν μπορούν να καταλαγιάσουν σε μια κατάσταση ισορροπίας. Παράδοξο ίσως αλλά αληθινό: και στις δύο περιπτώσεις η εκκρεμότητα αφορά τον βορρά, την Ρωσία.

Στην διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας μαινόταν ο Ρωσικός εμφύλιος πόλεμος. Μέχρι το 1921 τουλάχιστον δεν διακρινόταν με ευκρίνεια ο τελικός νικητής της τιτάνιας αναμέτρησης. Όσο διαρκούσε η αβεβαιότητα ήταν δύσκολο να προσδιοριστεί η πολιτική και οι επιδιώξεις των ισχυρών δυνάμεων στην περιοχή και, συνακόλουθα, να κριθεί τελεσίδικα η θέση κρατών και λαών γύρω από την φλεγόμενη ζώνη. Σε περίπτωση νίκης των «Λευκών» με την στήριξη και την βοήθεια των δυτικών συμμάχων η κυριαρχία των τελευταίων στην περιοχή θα ήταν τόσο ισχυρή ώστε θα καθιστούσε άχρηστη μια γραμμή ανάσχεσης γύρω από την Ρωσία. Σε περίπτωση όμως νίκης των «Κόκκινων» -των Μπολσεβίκων- τότε η πρώτη μέριμνα Βρετανών και Γάλλων θα ήταν η δημιουργία μιας γραμμής ανάσχεσης που θα εμπόδιζε τους Ρώσους -Μπολσεβίκους κιόλας- να πλησιάσουν τον ζωτικό χώρο της Μεσογείου. Είναι δύσκολο να παρακολουθήσουμε τις διάφορες φάσεις του ελληνο-τουρκικού πολέμου στα 1919-1922 χωρίς να συνδέουμε τις εκεί εξελίξεις με την βασική «εκκρεμότητα» της περιοχής: τον πόλεμο στην Ρωσία.

Παραδόξως -τα έχει αυτά η ιστορία- η σημερινή ελληνο-τουρκική ένταση συνοδεύεται από μια ανάλογη «εκκρεμότητα»: τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ανάλογα με το ποιος θα είναι ο νικητής στον πόλεμο αυτόν και ανάλογα με την κατάσταση που θα έχει διαμορφωθεί στην λήξη του θα κριθεί η θέση, η σημασία, της Τουρκίας και της Ελλάδας στο διεθνές διπλωματικό σκηνικό. Δυστυχώς σε αυτό το σημείο δεν υπάρχει καλό προηγούμενο για την ελληνική πλευρά.

Στην διάρκεια του 1921 καθώς ο πόλεμος στην Ρωσία άρχισε να γέρνει προς την πλευρά των Μπολσεβίκων προέκυψε η ανάγκη δημιουργίας γραμμής ανάσχεσης στην περιοχή. Οι ελληνικές στρατιωτικές αποτυχίες του 1921 και η συνακόλουθη εδραίωση του κινήματος του Κεμάλ οδήγησαν προοδευτικά -μία προς μία- τις «δυτικές» κυβερνήσεις να προτιμήσουν την Τουρκία ως βασικό ανάχωμα και όχι την Ελλάδα. Εμείς κάτι τέτοια τα λέμε «ανθελληνισμό», αλλού τα λένε απλά «πολιτική». Η διαδικασίες που ξεκίνησαν οδήγησαν τελικά στη Συνθήκη της Λωζάνης και στη γέννηση της σημερινής Τουρκίας.

Πίσω στο σήμερα, σε περίπτωση νίκης μικρής ή μεγάλης της Ρωσίας στον τρέχοντα πόλεμο θα χρειαστεί πάλι ένας νέος φραγμός που να χωρίζει την νέα Ρωσία από την πάντοτε στρατηγική Μεσόγειο. Ποια χώρα μπορεί καλύτερα να εξυπηρετήσει αυτόν τον σκοπό; Το αφήνω στην κρίση των αναγνωστών….

Σχόλια

• Δεν υπάρχουν σχόλια για αυτό το άρθρο.

Δεν σας επιτρέπεται η υποβολή σχολίων. Παρακαλούμε συνδεθείτε.

Προηγούμενο άρθρο

Γλώσσα πολέμου

Επόμενο άρθρο

Ανακάλυψαν τον τροχό στον κόμβο της Κουλούρας