Στο κατάμεστο «Καφενέον» στην Αλεξάνδρεια πραγματοποιήθηκε το πρωί της Κυριακής 11/12 η (δεύτερη) παρουσίαση του νέου βιβλίου του Ημαθιώτη συγγραφέα «29 στιγμές» (εκδόσεις «Ατεχνως»). Μεταξύ των παρευρισκόμενων ο πρόεδρος της Τ.Κ Κλειδίου Χαράλαμπος Τσολάκης, ο πρώην βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Χρήστος Αντωνίου, εκπρόσωποι της Κ.Ο του ΚΚΕ, οι συγγραφείς της περιοχής Γιάννης Μοσχόπουλος και Μαρία Παπαϊωαννίδου,  πολλοί εκπαιδευτικοί κ.α

Για το βιβλίο μίλησαν η Ευαγγελία Πολυμένου φιλόλογος, μέλος του Δ.Σ του Συνδέσμου Φιλολόγων νομού Ημαθίας και ο συγγραφέας.

Από την πλευρά του ο συγγραφέας στάθηκε στη μορφή και το περιεχόμενο του βιβλίου του, στις πηγές έμπνευσης, στη σημασία της μνήμης σήμερα, αλλά και σε γενικότερα ζητήματα όπως της στάσης των λογοτεχνών απέναντι στην κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στο εξώφυλλο του βιβλίο τονίζοντας: «Με ρωτούν σχετικά με το συμβολισμό του εξώφυλλου (θαυμάσια δημιουργία της Ημαθιώτισας ζωγράφου Εύας Αμνιώτη) του νέου μου βιβλίου

- Είναι η παιδικότητα που χωρίς εξιδανίκευση πρέπει να κρατάμε μέσα μας…

- Είναι η ανάγκη να παλεύουμε στη ζωή μας με τα όπλα που διαθέτουμε...

- Είναι η πίστη του Δαυίδ ότι μπορεί να νικήσει τον Γολιάθ...

- Και κυρίως είναι αυτό που έλεγε ο Δον Κιχώτης: «Για ν’ αλλάξεις τον κόσμο δεν είναι τρέλα, ούτε ουτοπία, είναι Δικαιοσύνη»

Ακολούθησε πολύωρη συζήτηση με το κοινό

Ολόκληρη η ομιλία της Ευαγγελίας Πολυμένου

Το βιβλίο του πολυγραφότατου και ρέκτη της συγγραφικής πένας Αλέκου Χ¨Κώστα, «29 στιγμές», είναι ένα βιβλίο  διηγημάτων, το 4ο στη σειρά της μικρής λογοτεχνικής φόρμας στην οποία ασκείται ο συγγραφέας και το 10ο στο σύνολο των συγγραφικών του πονημάτων.

 «29 στιγμές», «29 στιγμιότυπα μνήμης», «29 πετροβολήματα της ζώσας μνήμης». Και τα χαρακτηρίζω με αυτόν τον τρόπο παίρνοντας αφορμή από το ιδιαίτερο εξώφυλλο του βιβλίου. Πρόκειται για έναν πίνακα της Βεροιώτισσας ζωγράφου Εύας Αμνιώτη που παρουσιάζει μια σκληρή σκηνή της παιδικής ηλικίας: το πετροβόλημα με σφεντόνα από δύο πιτσιρίκια

Με τον ίδιο τρόπο και οι ιστορίες του βιβλίου αναδύονται από τις παιδικές και εφηβικές- φοιτητικές μνήμες , γίνονται πέτρες βαριές και ασήκωτες στο ώριμο παρόν του συγγραφέα- αφηγητή και ζητούν ενεργητική στάση ζωής και ακμαίο πολιτικό φρόνημα, ενσυνείδητο ανθρωπισμό αλλά και ερωτική συντροφικότητα.

Κατά συνέπεια, ο Αλέκος Χ¨Κώστας στην πρώτη από τις τέσσερις θεματικές ενότητες της συλλογής με τον τίτλο «Μνήμες»,   επανέρχεται στο γνώριμο και αγαπημένο του θέμα: στη μνήμη που αντιστέκεται, στη γλώσσα που επιμένει. Όπως ο ίδιος αναφέρει σε παλαιότερη παρουσίαση: « Αυτό το οποίο μας δίνει την έννοια του εαυτού και της χρονικής συνέχειας της ίδιας της ύπαρξης είναι η δυνατότητα που έχουμε να ανακαλούμε ποιοι είμαστε, τι κάναμε στο παρελθόν αλλά και τι σχεδιάζουμε στο μέλλον. Εάν δεν μπορούμε να θυμόμαστε πληροφορίες γύρω από τον εαυτό μας και τις πράξεις μας, τότε θα χάναμε ένα σημαντικό κομμάτι της προσωπικότητάς μας». Κι εγώ θα πρόσθετα πως η λογοτεχνία του διασώζει τη μνήμη και τη λειτουργεί ως μέσο για να μάθουμε για τις ζωές και τα πάθη των προπατόρων μας, να μάθουμε ποιοι είμαστε, αφού μάθουμε ποιοι υπήρξαμε. Εντέλει, η λογοτεχνική μνήμη συμβάλει στο να διατηρήσουμε  την ταυτότητα και την αυτοσυνείδησή μας. Για το λόγο αυτό, ο συγγραφέας ως στοιχείο αφηγηματικής τεχνικής επιλέγει η αφήγηση να γίνεται, κυρίως, σε τρίτο πρόσωπο με έναν παντογνώστη αφηγητή και μηδενική αποστασιοποιημένη εστίαση. Αυτή η τεχνική,  έστω και προσχηματικά,  διευκολύνει τον συγγραφέα να αποφύγει την αυτοβιογραφία και να χειριστεί το υλικό του αποτελεσματικότερα, ίσως γιατί μαζί με τα πραγματικά –βιογραφικά στοιχεία εμπλέκονται και φανταστικά, κάνοντας τη μείξη πολύ πιο ανθεκτική και γοητευτική.  

Στην πρώτη θεματική ενότητα, που κατά την προσωπική μου γνώμη εμπεριέχει και τα πιο ενδιαφέροντα αφηγήματα από λογοτεχνική άποψη, οι πέντε ιστορίες στήνονται με μαστοριά, η ζεστή σάρκα των προσώπων απογειώνει την αφήγηση και γίνεται η ζώσα πραγματικότητα, τόσο που βυθίζεσαι μέσα της. «Ο πλάτανος του 15Αύγουστου» είναι το πρώτο διήγημα όπου μέσω της αναδρομικής αφήγησης ανασύρονται οι παιδικές μνήμες από το γενέθλιο τόπο και τις χαρούμενες οικογενειακές εξορμήσεις ανήμερα της Παναγίας στην Παναγία Σουμελά και στη Ζωοδόχο Πηγή.

Τόποι με συναισθηματική αξία για τον αφηγητή , καθώς όλο το σόι με το φορτηγό του πατέρα κατέφθανε, περνώντας το «μαρτύριο της Καστανιάς», στις κατάφυτες βουνοπλαγιές του Βερμίου, για να αφεθεί μετά το τέλος της θρησκευτικής λειτουργίας στις γήινες απολαύσεις του φαγητού, του κρασιού, του παιχνιδιού  της γιορτινής μέρας. Η επιστροφή του σε ώριμη πλέον ηλικία στους ίδιους τόπους, καταγράφει απώλειες όχι μόνον απόντων προσώπων, αλλά και τοπίων που έχουν καταστραφεί στο όνομα της «Πράσινης Ανάπτυξης» από τους σιδερένιους όγκους των ανεμογεννητριών που δεσπόζουν στο αγαπημένο του βουνό. Η υπόσχεση για δράση και αγώνα από κοινού με όσους παλεύουν για τη σωτηρία του βουνού συνδέει τον αναγνώστη με τον ενεργό πολιτικό ακτιβισμό του συγγραφέα.

Στο δεύτερο διήγημα, η μνήμη γεφυρώνει όχι μόνο γεωγραφικές, αλλά, κυρίως, χρονικές αποστάσεις. Κατοχικά χρόνια του ΄44, το χαμόγελο αχνοφαίνεται στα χείλη των πρωταγωνιστών του Αντιστασιακού Αγώνα και η Μάνα, μικρό κοριτσάκι τότε, σώζεται από βέβαιο θάνατο με την έγκαιρη επέμβαση του πατέρα. Αυτό που έχουν αφήσει πάνω στο τραπέζι του πατρικού σπιτιού οι Αντάρτες δεν είναι η πολυπόθητη γερμανική σοκολάτα, που ορέγεται  το παιδί, αλλά Εγγλέζικες χειροβομβίδες «μιλς» που αφήνουν πίσω  κατά την άτακτη υποχώρησή τους τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. Ένα περιστατικό που είχε σημαδέψει την παιδική ανάμνηση της μητέρας, πέρασε από μάνα σε γιό και φτάνει σε εμάς ως δευτεροαφηγημένη ανάμνηση διεκδικώντας το δικό της ζωτικό χώρο στο παρόν όπου οι παλιές ιστορίες ζωντανεύουν, δρουν, αναπνέουν. Την ιστορία την ξεχώρισα, γιατί έχω ακούσει κι εγώ μία αντίστοιχη από τον πατέρα μου που, παιδάκι στην Κατοχή, δε δίστασε να πλησιάσει τους πάνοπλους Γερμανούς στρατιώτες  που είχαν στρατοπεδεύσει στο χωριό του και να τους ζητήσει να δοκιμάσει την ακριβοθώρητη λιχουδιά.

Η παρέλαση των ηρώων πρωταγωνιστών του Α. Χ¨Κώστα συνεχίζεται στα αφηγήματα μνήμης επιδιώκοντας να αφήσουν κοινωνικό και πολιτικό αποτύπωμα στην εποχή τους. Είναι χαρακτήρες συνηθισμένοι και καθημερινοί που συγκινούν με την απλότητα και την αυθεντικότητά τους. Αγωνιούν, βασανίζονται, ονειρεύονται και ελπίζουν ότι τα ίχνη των παθών τους θα περάσουν στην επόμενη γενιά, από πατέρα σε γιο, από μάνα σε παιδί και θα γίνουν οδόσημα για την πορεία των απογόνων τους. Με τη λογοτεχνία του, ο συγγραφέας διασώζει τα πάθη των ηρών του, την πάλη τους για αλλαγή και το δρόμο που ανοίγουν για να τον προχωρήσουν οι επίγονοί τους. ‘Έτσι, οι έμπειρες συμβουλές του πατέρα στην πολιτική και η λαϊκή του θυμοσοφία θα συνοδεύουν το βίωμα του συγγραφέα αφηγητή σε όλη την ενήλικη ζωή του. Παραθέτω τον εύστοχο σχολιασμό της φιλολόγου Ελένης Καραγιάννη για τη φιγούρα του πατέρα και της μάνας από την προηγούμενη παρουσίαση του έργου: «Ο πατέρας ο αντιστασιακός, ο πατέρας ο περήφανος, ο πατέρας ο λεβέντης, ο πατέρας ο αγωνιστής που σκιρτά η ψυχή του από πόθο για μία κοινωνία γεμάτη επαναστάτες σαν τον  Σπάρτακο,  υψώνεται σε σύμβολο πολιτικής φρόνησης και πρότυπο ήθους και αγωνιστικότητας. Συμπληρώνεται από τη φιγούρα της μάνας που θαρραλέα και αποφασιστικά σταματά την κούρσα του Καραμανλή για να απαιτήσει ένα στέρεο κεραμίδι πάνω από το κεφάλι της, έστω και εκτός σχεδίου πόλεως. Αλήθεια, πόσο επίκαιρο, αναρωτιέμαι, φαντάζει το αίτημά της στο παρόν του αναγνώστη που πόρτες σπιτιών εντός σχεδίου πόλεως τσακίζονται από τους κρατικούς λειτουργούς και ανήμποροι ηλικιωμένοι πετιούνται άστεγοι στον δρόμο».

Η δεύτερη ενότητα των διηγημάτων είναι αφιερωμένη στις μνήμες του Έρωτα. Είναι οι μεγάλοι  έρωτες των μαθητικών –φοιτητικών χρόνων του συγγραφέα-αφηγητή που κυριαρχούν στις αναμνήσεις του και κινούνται στο επαναλαμβανόμενο μοτίβο: κεραυνοβόλος έρωτας της νιότης-χωρισμός-προσπάθεια του ήρωα στο παρόν να βρει τα ίχνη της παλιάς αγαπημένης-η συνάντηση-διαδικτυακή επικοινωνία. Ιστορίες αγάπης για μια εξιδανικευμένη γυναίκα που ξεχωρίζει για τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά της (γαλανομάτα, λυγερή φιγούρα, ψηλή με σγουρό μαλλί) αλλά και για την ευφυία, ευρυμάθεια και τη δυναμικότητά της στους φοιτητικούς αγώνες. Έρωτες ανομολόγητοι και ανεκπλήρωτοι εξαιτίας μιας παρεξήγησης, συνήθως, που τους οδηγεί στη σιωπή και την απόσταση.

Ξεχωρίζω το ερωτικό διήγημα «Του Αγίου Βαλεντίνου» όπου η παρερμηνεία μιας φωτογραφίας, από τον αφηγητή, που του στέλνει η αγαπημένη του, καθολική στο θρήσκευμα, να προσεύχεται στον Καθολικό ναό της Μεταστάσεως στη Μυτιλήνη, γίνεται η αφορμή του χωρισμού τους. Ένα χρόνο μετά, τη μέρα Αγ. Βαλεντίνου, ένα ρεπορτάζ στην τηλεόραση για τα οστά του Αγίου που βρίσκονται κάτω από την Αγία Τράπεζα του Ναού της Μεταστάσεως νοηματοδοτεί με το σωστό τρόπο τη φωτογραφία της αγαπημένης του και του αποκαλύπτει το λάθος το οποίο, ευτυχώς, συγχωρείται και φέρνει αίσιο τέλος με το σμίξιμο του ζευγαριού.

Στην Τρίτη αφηγηματική ενότητα: «Η ζωή θέλει αγώνα», διαγράφονται ξεκάθαρα οι πολιτικές πεποιθήσεις του συγγραφέα. Πρόκειται για διηγήματα-ανταποκρίσεις από το μέτωπο της εργατικής πάλης που προσιδιάζουν περισσότερο στην ιδιότητα του  Αλέκου Χ¨Κώστα ως δημοσιογράφου και πολιτικού σχολιαστή. Οι κεντρικοί ήρωες έχουν το ίδιο προφίλ (μικροαστική καταγωγή, εργασία και οικογενειακή κατάσταση) και η προσωπικότητά τους είναι διαποτισμένη από την πολιτική/κομματική τους  ένταξη. Φυσικό για μια εποχή όπου τα πάντα ήταν πολιτική, όσο κι αν σήμερα αυτό μοιάζει παράδοξο. Τα γεγονότα διαδραματίζονται στα μεταπολιτευτικά χρόνια με επίδικο τη διαμάχη δογματικών και αναθεωρητικών στο χώρο της παραδοσιακής Αριστεράς. Είναι η χρονιά του 1991, με τους μεγαλύτερους κλυδωνισμούς στην ιστορία του  Κομουνιστικού Κόμματος μέσα κι έξω από την Ελλάδα και τη συνταρακτική ανατροπή του Σοβιετικού καθεστώτος. Με αφορμή τις μεγάλες  ανατροπές, ο συγγραφέας γράφει το εκτενέστερο διήγημα της συλλογής του με τίτλο «Ο …¨οπορτουνιστής¨» για τις πολιτικές ανακατατάξεις που δίχασαν συντρόφους, έφεραν πολιτική σύγχυση  και τους οδήγησαν σε αντίπαλα στρατόπεδα. Το διήγημα αποτελεί τη διαδρομή όλων όσοι αυτομόλησαν στον προοδευτικό χώρο της Αριστεράς και διαψεύστηκαν, καθώς δεν βρήκαν την Αλλαγή που αυτή ευαγγελίστηκε. Οι αγκυλώσεις και παθογένειες του αριστερού οπορτουνισμού φέρνουν τον ήρωα πίσω στο σίγουρο και ασφαλές για τους εργατικούς αγώνες του προπύργιο του παραδοσιακού αριστερού χώρου. Όπως λέει και ο πατέρας: «Αν δεν μπορείς να αλλάξεις το σύστημα, τουλάχιστον φρόντισε να μη σε αλλάξει αυτό!»

Η συλλογή «29 στιγμές» ολοκληρώνεται με τα διηγήματα της «Μικρής φόρμας» τα οποία θεματικά προκύπτουν από ετερόκλητα στιγμιότυπα μνήμης με κοινό άξονα την αγάπη. Πρόκειται για διηγήματα-χαικού  που προσπαθούν να συλλάβουν με τη μικρή τους έκταση την «ενότητα της εντύπωσης» και να περιγράψουν τον ιδιαίτερο ψυχισμό του μικρόκοσμου των ερωτευμένων. Η αλήθεια είναι πως ο μινιμαλιστικός πειραματισμός του Χ¨Κώστα χρειάζεται δουλειά ακόμη, ώστε το μικρής φόρμας διήγημά του να γίνει ένα πεζό ποίημα, όπου η γλώσσα δένει το συναίσθημα και η ακαριαία εντύπωση με τους εκφραστικούς τρόπους.

Κλείνοντας, επανέρχομαι στο κεντρικό θέμα του βιβλίου που είναι η μνήμη, παραθέτοντας τα λόγια του αγαπημένου συγγραφέα Μαρκές: «Η ζωή είναι, τελικά, μνήμη. Η ζωή δεν είναι αυτή που έζησε κανείς, αλλά αυτή που θυμάται και όπως τη θυμάται για να τη διηγηθεί. Τελικά, αξίζει να ζεις για να θυμάσαι!»

 

Σχόλια

• Δεν υπάρχουν σχόλια για αυτό το άρθρο.

Δεν σας επιτρέπεται η υποβολή σχολίων. Παρακαλούμε συνδεθείτε.