Για τη Μάχη του Σταυρού (ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ)

Για τον Κολοκοτρώνη όμως τον ηρωϊκό διοικητή του 2/16 εμπόδιο δεν υπήρχε που να μπορεί να τον σταματήσει. Το ίδιο και τον καπετάνιο του τάγματος Μαρίνο, που ήταν νέος στο τάγμα, μόλις για πρώτη φορά έλαβε μέρος στην προηγούμενη μάχη με τον Πούλιο και οδήγησε μαζί του στη νίκη τα λίγα παιδιά που προκάμανε να ρίξουνε στη μάχη, λόγω της τόσο γρήγορης άφιξης του εχθρού. Ζητούσε την ευκαιρία να στήσει ενέδρα που θα την είχανε ετοιμάσει μ΄όλα τα μέτρα και την τέχνη που μας έμαθε το αντάρτικο.

Ετσι, γρήγορα-γρήγορα μαζέψανε τον 5^ο και 6^ο λόχο και παίρνοντας δύο πολυβόλα ελαφριά από την πυροβολαρχία αποφασίσαμε να χτυπήσουμε μ’ αυτή τη δύναμη τη φάλαγγα που θα ξεκινούσε. Ο κάμπος κατά μήκος του δημοσίου, απλώνεται γυμνός και ίσος χωρίς να δίνει την ευκολία για ανταρτικές μάχες που χρειάζονται προπετάσματα καλά και έδαφος με πυκνή βλάστηση, για να καλύπτει τις κινήσεις και να εξασφαλίζει τη σύμπτυξη σε ώρα ανάγκης. Το μόνο μέρος λοιπόν που κρίθηκε κατάλληλο ήτανε το χωριό Σταυρός, που είναι κτισμένο στο δημόσιο, σε απόσταση 51 χλμ από τη Σαλονίκη.

Εξ’ άλλου ήτανε καμένο από τους Γερμανού από άλλη φορά που αιφνιδιαστήκαμε εκεί κ’ έτσι αν ξανακαιγότανε, δεν είχε να προστεθεί καμία ζημιά παραπάνω από εκείνη που είχε πάθει. Μία ολόκληρη μέρα περάσαμε κρυμμένοι σε χωράφια από ψηλά καλαμπόκια περιμένοντας τον ήλιο να πέσει για να ξεκινήσουμε το βραδάκι να πιάσει τις θέσεις που ορίστηκαν. Με το σούρουπο λοιπόν κινήσαμε λαβαίνοντας όλες τις προφυλάξεις που παίρναμε σε πορεία από επικίνδυνα μέρη. Με την ψυχή γεμάτη ενθουσιασμό και περηφάνια, δεν καταλάβαμε πως διασχίσαμε τον κάμπο και φτάσαμε στο δημόσιο. Εκεί εντείνονται τα προφυλακτικά μέτρα. Στήενται ενέδρα πάνω στο δρόμο κι από τις δύο κατευθύνσεις. Θα περάοσυμε απέννατι για να καταβληστούμε στο χωριό. Κάρρα ακούγονται. Ολοι σε συναγερμό. Τα χέρια σφριγγούνε τα όπλα ή τη χειροβομβίδα. Οι αναπνοές σταματάνε. Μπορείς ν’ ακούσεις την καρδιά σου που χτυπάει μεσ’ το σκοτάδι. Το κορμί ακίνητο, καλυμένο στο πλάι του δρόμου. Όπως βρέθηκε ο καθένας. Και τα μάτια να ψάχνουνε ανήσυχα στο σκοτάδι να δούνε τον κίνδυνο και να προλάβουνε.

-        Απάνω παιδιά, τίποτα δεν είναι!

Πάει πέρασε. Χωριάτες που πάνε στο χωριό τους. Τρομάξανε λίγο οι καημένοι, μα σαν αντικρύσανε αντάρτες το χείλι τους γέλασε και πάλι  ψυχή ξανάρθε στον τόπο της. Μας πώς να μην τρομάξουνε οι καημένοι, αφού τόσα και τόσα τραβούσανε απ’ τους ταγματαλήτες και τους Παοτζήδες που είχανε ρημάξει την περιφέρεια στη ληστεία και τις καταστροφές;

Περάσαμε όλοι αντίκρυ, χωρίς να συμβεί τίποτα άλλο και σε λίγο τόχαμε κόψει στον ύπνο, μια που ξέραμε πως την άλλη μέρα θα κουραστούμε αρκετά στη μάχη. Πρωϊ- πρωϊ πριν χαράξει, πήραμε θέσεις.

Μια διμοιρία του 5^ου λόχου έστησε ενέδρα σε απόσταση 1-2 χλμ από την άκρη του χωριού προς την κατεύθυνση της Βέροιας. Αντικειμενικός σκοπός της ήτανε να χτυπήσει τις τυχόν ενισχύσεις που θάτρεχαν σε βοήθεια της παγιδευμένης φάλαγγας και να κρατήσει με κάθε θυσία ωσότου συμπτυχθεί το κυρίως σώμα. Από το έμπα του χωριού και ως μέσα, κρυμένοι στα σπίτια κατά μήκος του δρόμου και απ’ τις δυό πλευρές τοποθετηθήκανε τα άλλα τμήματα και τα πολυβόλα. Μια ακόμα διμοιρία του 5^ου λόχου έστησε ενέδρα στην άλλη άκρη του χωριού, με σκοπό τον ίδιο με την άλλη διμοιρία. Από κει ήτανε ναρθεί βοήθεια γερμανική, όμως λάβαμε όλες τις προφυλάξεις. Το σχέδιο ήτανε ν’ αφήσουμε τη φάλαγγα να μπει στο χωριό και αφού δόσει ο αρχηγός το σύνθημα με ένα πυροβολισμό να χτυπήσουμε απ’ όλες τις πλευρές, ώστε να αιφνιδιαστούνε οι γερμανοί και να εξοντωθούνε τελείως. Θα προσπαθούσαμε να πάρουμε τα πυρομαχικά, πράγμα απολύτως αναγκαίο για τον ανταρτοπόλεμο και να λαφυραγωγήσουμε ότι μπορούσαμε.

Το σκοτάδι άρχισε να ξεδιαλύνει κι η μέρα μας βρήκε νάχουμε πιάσει καλά τις θέσεις μας και με αγωνία να καρτεράμε τον εχτρό. Τα’ αφτί τσίτωνε να πιάσει και τον παραμικρότερο θόρυβο κι όλες οι αισθήσεις ήτανε σε επιφυλακή. Κατά τις 9, φάνηκαν από μακρυά σύγνεφα σκόνης και κάποτε ξεχώρισε η φάλαγγα να κινείται με αποστάσεις μεγαλύτερες από κάθε άλλη φορά για προφύλαξη και πηγαίνοντας σιγά-σιγά για ν΄ανιχνεύουνε οι παρατηρητές τα γύρω μέρη. Σε λίγο περνάνε απ’ την πρώτη διμοιρία, μπροστά μας, χωρίς εμείς να βάλουμε καθόλου. Θάμασταν πάνω-κάτω 15 μέτρα από το δρόμο, μα καμουφλαρισμένοι καλά μέσα στους θάμνους, που αφθονούνε κει γύρω. Βλέπαμε τα’ αυτοκίνητα να διαβαίνουνε το γεφυράκι δισταχτικά, λες και ξέρανε πως δω πέρα μύριζε αντάρτης. Επάνω στα κασόνια, στημένα αντιεροπορικά πολυβόλα και οι σκοπευτές έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο. Πιο πίσω, ακολουθούσανε ρεμούλκες με εργάτες αιχμαλώτους, ιταλούς που τραγουδούσαν τη «Μαριώ» και γερμανούς- πάνω από 150 όλοι μαζί. Κι έτσι όταν τα’ αυτοκίνητο που τραβούσε μπροστά έφτασε στο κέντρο του χωριού, το τελευταίο ακόμα μόλις έμπαινε στο χωριό. Χάρη στην προβλεπτικότητα όμως των αρχηγών, που είχανε τοποθετήσει τα τμήματα απ’ τη μια ως την άλλη άκρη του χωριού, θα χτυπηθεί άφοβα η φάλαγγα σ’ όλο το μάκρος.

Ξάφνου πριν ακόμα ο Κολοκοτρώνης δόσει το σύνθημα, η φάλαγγα στάθηκε απότομα και οι γερμανοί πηδήσανε κάτω. Φαίνεται θάχανε σκοπό να κλέψουν καμιά κότα ή να πάρουνε νερό, Βγαίνοντας όμως πάνω στο δρόμο βρεθήκανε μπροστά στ’ αντάρτικα ντουφέκια, που ξεράσανε το μολύβι τα’ άφτονο στα εχθρικά κορμιά. Αναψε η μάχη. Οι γερμανοί τα χάσανε τελείως. Απ’ όλες τις μεριές ξερνούσανε φωτιά και σε κάθε βόλι έπεφτε κάτω κ ένας εχθρός. Το πολυβόλο απ’ το καμπαναριό της εκκλησίας- 3 μέτρα μόλις απ’ το δρόμο- κελαηδούσε αδιάκοπα. Και να, το πρώτο αυτοκίνητο παίρνει φωτιά. Ουρλιαχτά χαράς, ανάμιχτα με φωνές τρόμου, ακούγονταν. Ζητωκραυγές για την επιτυχία μας. Θρήνοι απ’ τους γερμανούς που καίγονται. Παντού ενεδρεύει ο θάνατος. Να που καίγεται και το δεύτερο αυτοκίνητο. Τώρα, το παν γύρω, γίνεται κόλαση. Είναι τα πυρομαχικά. Εκρήξεις, αντάρα, φωνές, χαλασμός κόσμου. Η μάχη βρίσκεται στο κατακόρυφο. Όταν ξάφνου απ’ την άκρη στο δρόμο προς τη Θεσσαλονίκη ακούγονται νέα πυρά. Μια φάλαγγα από 40-50 αυτοκίνητα γεμάτα στρατό έρχεται απ’ τη Θεσσαλονίκη. Ένα περίπου γερμανικό τάγμα. Η ενέδρα που η άλλη διμοιρία είχε στημένη πιάνεται σε μάχη άνιση. Γρήγορα κάμπτεται και συμπτύσσεται.

Η μεγάλη φάλαγγα ζυγώνει να μπεί στο χωριό. Πρέπει να τη σταματήσουμε. Μας απειλεί με κύκλωση, μια που χτυπιόμαστε ήδη με την άλλη. Ο αρχηγός βλέπιε τον κίνδυνο. Νοιώθει πως είναι κρίσιμη η θέση μας. Χύνεται μπρος για να δόσει κουράγιο στα παιδιά. Με κάθε θυσία πρέπει να καλυφτεί η σύμπτυξη του κυρίως τμήματος που μάχεται μέσα. Αρχίζει η σύμπτυξη. Στο μεταξύ, καίγονται τα’ αυτοκίνητα τόνα πάνω στ’ άλλο. Κοντά στα 7 καμένα και 4 καταστρεμμένα. Νίκη μεγάλη, που άλί πληρώνεται ακριβά: Μία ριπή βρίσκει τον αρχηγό μας. Διαμπερές τραύμα στην κοιλιά Μόλις προφτάνει να μας πει: Παιδιά με φάγανε. Κάλλιο σκοτώστε με, μα μη μ’ αφήνετε!

Ν΄αφήσουμε ποιον; Τον αρχηγό μας; Το καλύτερο παλικάρι μας; Τον πατέρα μας, στα σκυλιά; Ποτές! Γιούργια στη Γιούργια! Απάνω τους, παιδιά να τον πάρουμε! Χυμήξαμε πολλές φορές μέχρι να τον πάρουμε. Τον τραβήξαμε, τέλος μακρυά απ’ τη μάχη μα βουτηγμένο στο αίμα. Παραμιλάει. Θέλει να μάθει. Να ιδεί. Να τρέξει κει κάτω. Μα δεν μπορεί. Λιγοθυμάει. Στο μεταξύ η σύμπτυξη πέτυχε κάτω από την καθοδήγηση και την παλικαριά του καπετάν Μαρίνου. Συμπτυχθήκαμε ομαλά. Λίγα παληκάρια μόνο λαβωμένα κι αποκλεισμένα δω και κεί σε κανένα σπίτι μάχονται περικυκλωμένα σ’ ένα πόλεμο μέχρι θανάτου. Ο θάνατος δεν μπορούσε να τους τρομάξει. Και πεθάνανε με το όπλο στο χέρι, αφού σκορπίσαμε τον όλεθρο στον εχθρό. Περίπου 120 γερμανών κοίτονται στον τόπο της ενέδρας και 11 αυτοκίνητα. Ο θάνατος λίγων ανταρτών πληρώθηκε ακριβά. Οι γερμανοί, όσοι γλύτωσαν θα θυμούνται σ’ όλη τους τη ζωή με τρόμο τη μάχη τούτη. Μια μάχη πέρα για πέρα παρτιζάνικη

Αρδέα Υπογραφή δυσανάγνωστη»

ΠΗΓΕΣ:
Η συμβολή της Νάουσας στην Εθνική Αντίσταση/Σ. Αποστόλου
Η Εθνική Αντίσταση στο νομό Ημαθίας/Α.Χατζηκώστας

Περιοδικό ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

* Δημοσιογράφος-συγγραφέας