Παραπέρα «απογείωση» των τιμών των τροφίμων και κίνδυνοι για μεγάλες ελλείψεις

Μέσα στους τεράστιους κινδύνους για τους λαούς και τους πολλαπλούς τρόπους με τους οποίους πληρώνουν το «μάρμαρο» για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία, οι αλυσιδωτές επιπτώσεις στον τομέα της γεωργίας και των τροφίμων είναι από τα θέματα που καταγράφονται πιο άμεσα.

Καθώς η Ουκρανία και η Ρωσία είναι μεγάλοι εξαγωγείς σιτηρών και λιπασμάτων, οι πολεμικές επιχειρήσεις στο έδαφος της Ουκρανίας, οι συντονισμένες ευρωατλαντικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας και τα αντίμετρα από την πλευρά της έχουν πολλαπλές συνέπειες σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα.

Ηδη πριν από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, ο παγκόσμιος πληθωρισμός στον τομέα των τροφίμων ήταν ο υψηλότερος εδώ και 10 χρόνια, μήνα με τον μήνα έσπαγε ρεκόρ, ως αποτέλεσμα μιας σειράς παραγόντων, με κοινή συνισταμένη όλων την υποταγή όλης της παραγωγικής διαδικασίας στην κερδοφορία μονοπωλιακών κολοσσών.

Πάνω σε αυτό το έδαφος έρχεται να «κουμπώσει» η πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία, «απογειώνοντας» ακόμα περισσότερο τις τιμές και προκαλώντας ελλείψεις, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους λαούς του κόσμου.

Μια ματιά σε ορισμένα βασικά στοιχεία είναι χαρακτηριστική:

-- Ρωσία και Ουκρανία αντιπροσωπεύουν μαζί περίπου το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού και το 20% των εξαγωγών καλαμποκιού. Αντιπροσωπεύουν επίσης σχεδόν το 80% των εξαγωγών ηλιελαίου.

-- Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας σιταριού παγκοσμίως (περίπου 33 εκατ. τόνοι σιταριού το 2021), ενώ από κοντά, η Ουκρανία βρίσκεται στην 4η θέση (εξαγωγές 20 εκατ. τόνων το 2021).

-- 27 χώρες, κυρίως από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή, εισάγουν πάνω από το 50% του σιταριού που καταναλώνουν από τη Ρωσία και την Ουκρανία...

-- Η Ρωσία ήταν το 2021 ο μεγαλύτερος παγκοσμίως εξαγωγέας αζωτούχων λιπασμάτων και ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής λιπασμάτων ποτάσας και φωσφορικών λιπασμάτων. Συνολικά, στη Ρωσία αντιστοιχεί το 14% των παγκόσμιων εξαγωγών λιπασμάτων.

Επιπλέον, ειδικά σε ό,τι αφορά τα λιπάσματα, η τιμή τους είχε ήδη εκτοξευτεί στα ύψη το προηγούμενο διάστημα, λόγω των ευρωατλαντικών κυρώσεων στη Λευκορωσία - που είναι η κορυφαία παραγωγός ποτάσας στον κόσμο - αλλά και των περιορισμών εξαγωγών από την Κίνα.

Στη δε Ευρώπη, οι αυξανόμενες τιμές του φυσικού αερίου επιδρούν καθοριστικά στην παραγωγή λιπασμάτων με βάση το άζωτο, καθώς το φυσικό αέριο είναι βασικό συστατικό της σχετικής παραγωγικής διαδικασίας.

Ολα τα παραπάνω, σε συνθήκες πολέμου στην Ουκρανία και κλιμάκωσης της αντιπαράθεσης Δύσης - Ρωσίας, διαμορφώνουν ένα εκρηκτικό «κοκτέιλ» για τη γεωργία και τον τομέα των τροφίμων.

Μόσχα και Κίεβο προχώρησαν σε απαγόρευση της εξαγωγής σιτηρών, ενώ ακολούθησε ένα ντόμινο από αντίστοιχες απαγορεύσεις ή περιορισμούς εξαγωγών από άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Αντίστοιχοι περιορισμοί υπήρξαν και στις εξαγωγές ρωσικών λιπασμάτων, παρότι για την ώρα δεν συμπεριλαμβάνονται στις δυτικές κυρώσεις.

Οι τιμές ήδη «παίρνουν φωτιά»: Μέσα στον τελευταίο μήνα οι τιμές σιταριού και καλαμποκιού αυξήθηκαν τουλάχιστον 21% και του κριθαριού κατά 33%. Οι τιμές των λιπασμάτων αυξήθηκαν σε μία βδομάδα κατά 10% και μέσα στον τελευταίο μήνα κατά 40%.

Πάνω σε αυτό το έδαφος, όλο και πιο έντονα έρχονται στο προσκήνιο οι «ανησυχίες» για «διεθνή επισιτιστική κρίση» και οι εκτιμήσεις για το μέγεθός της.

Σε δηλώσεις του μετά τις Συνόδους Κορυφής ΝΑΤΟ, ΕΕ και G7, την Πέμπτη στις Βρυξέλλες, ο Αμερικανός Πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, ανέφερε ότι οι ελλείψεις τροφίμων θα είναι «πραγματικές». Αναφερόμενος στις συνέπειες από τις ευρωατλαντικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, σχολίασε ότι «το τίμημα των κυρώσεων δεν επιβάλλεται μόνο στη Ρωσία. Επιβάλλεται και σε πάρα πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαϊκών χωρών και της χώρας μας επίσης». Με τις ΗΠΑ να βλέπουν και σε αυτό το ζήτημα «ευκαιρίες» για μονοπώλιά τους, ο Μπάιντεν επισήμανε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, ως τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός σιταριού στον κόσμο, μαζί με τον Καναδά, εξετάζουν πώς θα μπορούσαν να αυξήσουν την παραγωγή και τις εξαγωγές τους.

Ο δε Γάλλος Πρόεδρος, Εμ. Μακρόν, σημείωσε ότι «αυτή η κατάσταση θα προκαλέσει μια διατροφική κρίση, εξαιρετικά σοβαρές ανθρωπιστικές καταστάσεις σε αρκετές χώρες και σίγουρα θα έχει μεγάλες πολιτικές επιπτώσεις σε πολλές χώρες».

Στα παραπάνω προστίθενται οι προειδοποιήσεις υψηλόβαθμων αξιωματούχων οργανισμών του ΟΗΕ - «Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων» (WPF) και «Διεθνές Ταμείο για τη Γεωργική Ανάπτυξη» (IFAD) - πως οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία θα χτυπήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες σε κάθε γωνιά του πλανήτη, με πρώτες τις χώρες της Μέσης Ανατολής και της υποσαχάριας Αφρικής.

Ο πρόεδρος του IFAD, Γκ. Χούνγκομπο, προέβλεψε για τις αναπτυσσόμενες χώρες «κλιμάκωση της πείνας και της φτώχειας με άμεσες επιπτώσεις για τη διεθνή σταθερότητα».

Στα μέσα Μάρτη το ΔΝΤ προειδοποίησε επίσης για το ενδεχόμενο μιας παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης, ενώ την ίδια περίοδο, ο γγ του ΟΗΕ, Αντ. Γκουτέρες, μίλησε για τη δαμόκλειο σπάθη που κρέμεται «πάνω από τους πιο ευάλωτους λαούς λόγω διατάραξης της παραγωγής και των εξαγωγών» από τη Ρωσία και την Ουκρανία.

Η ανάσχεση των εξαγωγών λόγω του πολέμου και των κυρώσεων άμεσα στερεί βασικά τρόφιμα από δεκάδες χώρες, με πρώτες εκείνες που βρίσκονται στη «γειτονιά» της Ανατολικής Μεσογείου, όπως η Αίγυπτος (που εισάγει το 80% των δημητριακών από τη Ρωσία και την Ουκρανία), η Τυνησία, ο Λίβανος (που πλήττεται από παρατεταμένη οικονομική κρίση), αλλά και άλλες που πλήττονται από πολυετείς ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και πολέμους όπως η Υεμένη, η Συρία και το Αφγανιστάν.

Ηδη, οι εξελίξεις αυτές επιταχύνουν ευρύτερες διεργασίες: Η Αίγυπτος π.χ. θα ζητήσει περαιτέρω «στήριξη» από το ΔΝΤ, όπως ανέφερε ο ιμπεριαλιστικός οργανισμός την Τετάρτη. Ο πληθωρισμός στη χώρα έφθασε το 10% σε ετήσια βάση τον Φλεβάρη, με την άνοδο των τιμών των τροφίμων να καταγράφεται στο 20%.

Οι επιπτώσεις, εξάλλου, γίνονται αισθητές σε όλο τον κόσμο, ακόμα και σε μεγάλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Η Βραζιλία, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας λιπασμάτων στον κόσμο, που πλήττεται τα τελευταία χρόνια από παρατεταμένη ξηρασία, αναμένει φέτος ακόμη πιο χαμηλή αγροτική παραγωγή, ενώ παλεύει να αυξήσει την εγχώρια παραγωγή σε λιπάσματα. Η Αργεντινή, που μαστίζεται από υψηλό πληθωρισμό εδώ και χρόνια, ανακοίνωσε νέα όρια στις εξαγωγές καλαμποκιού και σιταριού.

Στην Ασία, η Ινδονησία ανακοίνωσε περιορισμούς στις εξαγωγές φοινικέλαιου.

Στην πραγματικότητα, βέβαια, η ακρίβεια σε βασικά τρόφιμα και οι συνέπειές της σε βάρος των λαών καταγράφονταν με ιδιαίτερη ένταση ήδη από το 2019, πολύ πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο οποίος έρχεται να επιδεινώσει παραπέρα αυτήν την κατάσταση.

Μεταξύ άλλων, στην τάση αυτή συνέβαλαν παράγοντες όπως η ιεράρχηση των «πράσινων» μπίζνες, περιφερειακές συγκρούσεις, καιρικά φαινόμενα, οι επιπτώσεις από την πανδημία του κορονοϊού κ.ά. Με την εμφάνιση της πανδημίας, η αγροτική παραγωγή μειώθηκε, δεκάδες χώρες εφάρμοσαν μέτρα εμπορικού προστατευτισμού και απαγόρευσης εξαγωγών σε κρίσιμα εμπορεύματα, οι εφοδιαστικές αλυσίδες «αποδιοργανώθηκαν», ενώ η ακρίβεια εξακολούθησε να μεγαλώνει.

Η ακρίβεια στα τρόφιμα, σε συνδυασμό με τη μεγάλη διεθνή οικονομική κρίση του 2020, την αύξηση της ανεργίας και της υποαπασχόλησης, τη μείωση του εργατικού - λαϊκού εισοδήματος, εκτόξευσαν τον αριθμό των εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων που υποσιτίζονται.

Ακόμα και σε μητροπόλεις του καπιταλισμού, όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία, η ζήτηση αγαθών από ανθρώπους που κατέφυγαν στις λεγόμενες «τράπεζες τροφίμων» σημείωσε εκρηκτική αύξηση, ενώ ακόμα χειρότερη είναι η κατάσταση στις λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες.

Ο διευθυντής του Παγκόσμιου Προγράμματος Τροφίμων (WFP), Μάρτιν Φλικ, κατέγραψε προ ημερών τη μεγάλη αύξηση της παγκόσμιας «στρατιάς» πεινασμένων. Από 135 εκατ. που ήταν το 2019 αυξήθηκαν σε 276 εκατομμύρια το 2021. Παράλληλα, ανέφερε ότι σήμερα άλλα 44 εκατ. άνθρωποι είναι στα πρόθυρα λιμού.

Μεταξύ άλλων σημείωσε ότι το 60% των πεινασμένων ζει σε περιοχές που μαστίζονται από πολυετείς συγκρούσεις και βία, αναφέρθηκε στις καταστροφές στις καλλιέργειες από καιρικά φαινόμενα (οι οποίες αποδίδονται στην κλιματική κρίση και όχι στην απουσία των απαραίτητων έργων για την προστασία της αγροτικής παραγωγής).

Είναι χαρακτηριστικό ότι η ακρίβεια έχει αυξήσει κατά 30% τις τιμές των βασικών τροφίμων που αγοράζει το WFP από το 2019 έως σήμερα.

Σε αυτές ακριβώς τις τραγικές επισιτιστικές συνθήκες για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, ένα σημαντικό μέρος της παγκόσμιας αγροτικής παραγωγής αξιοποιείται όχι για τη σίτιση των λαών αλλά για την δημιουργία βιοκαυσίμων, για να αυγατίζουν τα κέρδη τους μονοπωλιακοί κολοσσοί.

Σε πρόσφατο ρεπορτάζ του περιοδικού «New Scientist» που επικαλείται στοιχεία του οικονομολόγου Matin Qaim από το Πανεπιστήμιο της Βόννης στη Γερμανία, επισημαίνεται πως το 10% της αγροτικής παραγωγής σπόρων διεθνώς προορίζεται για βιοκαύσιμα.

Στις ΗΠΑ, το ένα τρίτο της παραγωγής καλαμποκιού προορίζεται για την παραγωγή αιθανόλης. Πρόκειται για 90 εκατομμύρια τόνους καλαμποκιού που είναι σχεδόν διπλάσιοι από τα 50 εκατ. τόνους που εξάγουν Ρωσία και Ουκρανία!

Στην ΕΕ παράγονται ετησίως πάνω από 3,5 εκατομμύρια τόνοι φοινικέλαιου που προορίζονται για βιοκαύσιμα, όπως και 12 εκατομμύρια τόνοι καλαμποκιού και σταριού που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αιθανόλης και συνιστούν το διόλου ευκαταφρόνητο 7% της συνολικής αγροτικής παραγωγής στις χώρες της ΕΕ...

Μέσα από όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνεται ότι στις συνθήκες του πολέμου στην Ουκρανία και της ολόπλευρης κλιμάκωσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, γίνονται πιο εμφανή τα αδιέξοδα της ίδιας της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Από την αυξανόμενη ακρίβεια στα τρόφιμα στις συνθήκες της ιμπεριαλιστικής «ειρήνης», στις ελλείψεις και τη μεγάλη επισιτιστική ανασφάλεια στις συνθήκες του πολέμου, οι λαοί δεν έχουν κανένα λόγο να προσδοκούν «άσπρη μέρα» από τα διάφορα σχέδια που ανακοινώνουν αστικές κυβερνήσεις και ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί, για τη διαχείριση των πιο ακραίων συνεπειών αυτής της κατάστασης και για την ενίσχυση των μονοπωλίων τους.

Σχόλια

• Δεν υπάρχουν σχόλια για αυτό το άρθρο.

Δεν σας επιτρέπεται η υποβολή σχολίων. Παρακαλούμε συνδεθείτε.

Προηγούμενο άρθρο

Πάνω από 1.100 άμαχοι νεκροί στην Ουκρανία

Επόμενο άρθρο

"Βόμβα" για τον γιό Μπάιντεν: Χρηματοδοτούσε βιοεργαστήρια με θανατηφόρους ιούς!