Μία ιστορική σύσκεψη (23/7/1974)

Η γενική επιστράτευση που κηρύχτηκε στις 21 Ιουλίου, μία ημέρα μετά την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, ήταν χαώδης και ανοργάνωτη και κατέδειξε την τραγική κατάσταση που βρισκόταν ο Ελληνικός Στρατός, μετά από επτά χρόνια δικτατορίας. Η κυβέρνηση Ανδρουτσόπουλου, που ήταν υποχείριο του «αόρατου δικτάτορα» Δημητρίου Ιωαννίδη, ήταν ανίκανη να πάρει σοβαρές αποφάσεις. Έτσι, η προσφυγή στους πολιτικούς ήταν μονόδρομος για τη στρατιωτική ηγεσία της χώρας.

Το πρωί της 23ης Ιουλίου, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός Γρηγόριος Μπονάνος και οι αρχηγοί του Στρατού, αντιστράτηγος Ανδρέας Γαλατσάνος, Ναυτικού, αντιναύαρχος Πέτρος Αραπάκης και Αεροπορίας, αντιπτέραρχος Αλέξανδρος Παπανικολάου, σε σύσκεψη με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη διατύπωσαν την άποψη ότι είναι επιτακτική ανάγκη η ανάθεση της διακυβέρνησης της χώρας στους πολιτικούς. Στη συνέχεια, ο Γκιζίκης κάλεσε τον Ιωαννίδη και του ανακοίνωσε την απόφαση της ηγεσίας του στρατεύματος, χωρίς αυτός να αντιδράσει.

Η σύσκεψη άρχισε στις 23 Ιούλη του 1974, στις 2, περίπου, το μεσημέρι, στα παλιά ανάκτορα. Από τους πολιτικούς στη σύσκεψη συμμετείχαν ο Παν. Κανελλόπουλος, ο Γ. Μαύρος, ο Σπ. Μαρκεζίνης, ο Γ. Α. Νόβας, ο Στ. Στεφανόπουλος, ο Π. Γαρουφαλιάς, ο Ξεν. Ζολώτας και ο Ευάγ. Αβέρωφ. Από τους στρατιωτικούς παρόντες ήταν ο Πρόεδρος της Χουντικής Δημοκρατίας στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγός Γρ. Μπονάνος, ο αρχηγός ΓΕΣ αντιστράτηγος Ανδρ. Γαλατσάνος, ο αρχηγός ΓΕΝ αντιναύαρχος Πέτρος Αραπάκης και ο αρχηγός ΓΕΑ Αλ. Παπανικολάου.

Υποστηρίζεται ότι στη σύσκεψη δεν κρατήθηκαν πρακτικά. Γι' αυτό κι όσα γνωρίζουμε για το περιεχόμενό της, τα γνωρίζουμε από τις μαρτυρίες των συμμετασχόντων οι οποίοι ασφαλώς δεν έχουν πει όλη την αλήθεια. Από τις διάφορες, πάντως, μαρτυρίες προκύπτει ότι η σύσκεψη απέρριψε το σχηματισμό κυβερνητικού σχήματος με την συμμετοχή πολιτικών και στρατιωτικών και υιοθέτησε τη λύση μιας καθαρά πολιτικής κυβέρνησης. Επίσης, κοινή θέση πολιτικών και στρατιωτικών ήταν η κυβέρνηση να σχηματιστεί από πρόσωπα που προέρχονταν από το χώρο του Κέντρου και της Δεξιάς, και, φυσικά, να αποκλειστούν οι κομμουνιστές και οι άλλες προοδευτικές δυνάμεις της εποχής.

Στο ζήτημα της κυβέρνησης που θα διαδεχόταν τους χουντικούς η σύσκεψη ενέκρινε αρχικά ένα κεντροδεξιό πολιτικό σχήμα αποτελούμενο από την παλιά ΕΡΕ και την παλιά Ένωση Κέντρου με πρωθυπουργό τον Π. Κανελλόπουλο και αντιπρόεδρο της κυβέρνησης τον Γ. Μαύρο. Στη συνέχεια όμως, όταν έγινε ένα διάλειμμα περίπου τριών ωρών (από τις 5.30' έως τις 8 το απόγευμα) για να σχηματισθεί ο κατάλογος του υπουργικού συμβουλίου, στο παρασκήνιο, οι πέντε στρατιωτικοί κι ένας πολιτικός, ο Ευάγ. Αβέρωφ (που είχε στενότατες σχέσεις με τον ξένο παράγοντα και την ντόπια ολιγαρχία), αποφάσισαν να καλέσουν τον Κ. Καραμανλή από το Παρίσι και ν' αναθέσουν σ' αυτόν το σχηματισμό κυβέρνησης. Ο Καραμανλής έλειπε από την Ελλάδα και την ενεργό πολιτική δράση πάνω από δέκα χρόνια και δεν είχε φθαρεί στους πολιτικούς ανταγωνισμούς που ακολούθησαν της αποχώρησής του, ιδιαίτερα σ' αυτούς της διετίας 1965-1967. Δεν πολιτεύτηκε ποτέ επικίνδυνα για το κοινωνικό καθεστώς και από άποψη ικανοτήτων ήταν πολιτική προσωπικότητα μεγάλου βεληνεκούς. Επιπλέον, δεν μπορούσε να γίνεται καμία σοβαρή σκέψη για την οικοδόμηση ενός σταθερού και αποτελεσματικού αστικού μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος χωρίς σ' αυτό να παίξει ρόλο - και μάλιστα πρωταγωνιστικό - ο Κ. Καραμανλής.

Στις 24 Ιούλη 1974, στις 2 τα χαράματα, ο Κ. Καραμανλής έφτασε στην Ελλάδα με το προσωπικό αεροπλάνο του Γάλλου Προέδρου Ζισκάρ Ντ' Εστέν και λίγες ώρες αργότερα ορκίστηκε πρωθυπουργός. Ο ίδιος, με δηλώσεις του λίγες ημέρες αργότερα, περιέγραψε ως εξής τις ιστορικές εκείνες στιγμές: «Το απόγευμα της 23ης Ιουλίου η στρατιωτική από κοινού με την πολιτική ηγεσία της χώρας μου, μου απηύθυναν έκκλησιν, όπως, επανερχόμενος αμέσως εις την Ελλάδα, αναλάβω την ευθύνη της διακυβερνήσεως της χώρας. Εκτιμών την κρισιμότητα των περιστάσεων και με συνείδησιν ότι εκπληρώ χρέος εθνικόν, απεδέχθην την πρότασιν. Αφιχθείς την 2αν πρωινήν εις την Ελλάδα κατηυθύνθην αμέσως εις το Πολιτικόν Γραφείον όπου με ανέμεναν εν συσκέψει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας. Οι παριστάμενοι, αφού με ενημέρωσαν εν συντομία επί της καταστάσεως, μου απηύθυναν ομοφώνως έκκλησιν όπως αναλάβω τη βαρείαν αυτή εθνικήν αποστολήν. Επιθυμών να ενημερωθώ πληρέστερον, επεφυλάχθην να δώσω την απάντησίν μου την επομένην ημέραν. Ολοι όμως οι παριστάμενοι τόνισαν ότι εθνική ανάγκη επέβαλε την άμεσον ορκωμοσίαν μου. Πριν αποδεχθώ, έθεσα δύο όρους: 1. Οτι αι Ενοπλοι δυνάμεις θα επανέλθουν εις τα έργα των και δε θα έχουν ουδεμίαν ανάμειξιν εις την πολιτικήν της κυβερνήσεώς μου και 2. Οτι αι πολιτικαί δυνάμεις της χώρας θα συμπαρασταθούν εις την προσπάθειά μου. Γενομένων αποδεκτών των δύο αυτών όρων, εδέχθην την εντολήν και ωρκίσθην, ως γνωστόν, την 5η πρωινήν της 24ης Ιουλίου».

Σχόλια

• Δεν υπάρχουν σχόλια για αυτό το άρθρο.

Δεν σας επιτρέπεται η υποβολή σχολίων. Παρακαλούμε συνδεθείτε.

Προηγούμενο άρθρο

Ανακοίνωση της ΚΕ του ΚΚΕ για τις πολιτικές εξελίξεις

Επόμενο άρθρο

24 ΙΟΥΛΗ 1974: Ενας συμβιβασμός υπό το φόβο του λαού